Các hormone ảnh hưởng lên chuyển hoá muối nước
I. ADH (antidiuretic hormone, vasopressin, hormone chống bài niệu)
- Bản chất: peptid.
- Nguồn gốc: nhân trên thị vùng dưới đồi, dự trữ ở thuỳ sau tuyến yên.
- Tác dụng: chống bài niệu do tăng tái hấp thu nước ở ống lượn xa và ống góp.
- Điều hoà bài tiết:
+ Áp suất thẩm thấu tăng gây tăng bài tiết ADH và ngược lại.
+ Thể tích máu giảm gây tăng bài tiết ADH và ngược lại.
II. T3 – T4.
- Bản chất: iod hoá tyrosin.
- Nguồn gốc: nang tuyến giáp.
- Tác dụng: điều hoà chuyển hoá và phân bố dịch trong cơ thể.
- Điều hoà bài tiết: theo trục vùng dưới đồi – tuyến yên – tuyến giáp (TRH – TSH – T3-T4)
III. Hormone mineralocorticoid:
Chủ yếu là Aldosteron chiếm 90% hoạt tính mineralocorticoid của các hormone vỏ thượng thận.
- Bản chất: steroid.
- Nguồn gốc: lớp cầu vỏ thượng thận.
- Tác dụng:
+ Gây tái hấp thu chủ động Na+ kéo theo Cl- và bài tiết K+ hoặc H+ để trao đổi ở ống lượn xa và ống góp → tăng tổng lượng Na+ và giảm K+ trong dịch ngoại bào.
+ Tái hấp thu Na+ sẽ kéo theo nước do tăng áp suất thẩm thấu → tăng thể tích dịch ngoại bào, tăng huyết áp.
+ Tác dụng trên tuyến mồ hôi, tuyến nước bọt và ruột: tương tự như trên ống thận.
- Điều hoà bài tiết: theo thứ tự mức độ quan trọng như sau:
+ Tăng nồng độ K+ trong dịch ngoại bào → tăng bài tiết Aldosteron.
+ Tăng hoạt tính của hệ thống renin – angiotensin → tăng bài tiết Aldosteron.
+ Tăng nồng độ Na+ trong dịch ngoại bào → giảm nhẹ bài tiết Aldosteron.
IV. Hệ thống renin – angiotensin:
- Bản chất: peptid.
- Nguồn gốc:
+ Renin do phức hợp cận cầu thận bài tiết ra khi dòng máu đến thận giảm.
+ Angiotensinogen do gan tổng hợp và bài tiết vào máu.
- Tác dụng: angiotensin II có tác dụng làm tăng tái hấp thu Na+ và nước do: trực tiếp tác dụng lên ống thận và gián tiếp tác dụng thông qua việc kích thích vỏ thượng thận tổng hợp và bài tiết aldosteron. Ngoài ra, angiotensin II còn kích thích trung tâm khát ở hypothalamus gây cảm giác khát và kích thích thuỳ sau tuyến yên bài tiết ADH.
V. ANP (Atrial natriuretic peptid)
- Bản chất: peptid.
- Nguồn gốc: tâm nhĩ bài tiết khi bị căng cơ học.
- Tác dụng: ức chế tái hấp thu Na+ và nước ở ống thận làm giảm huyết áp.
VI. Các hormone steroid khác:
Các hormone có bản chất steroid như cortisol, hormone sinh dục đều có tác dụng làm tăng tái hấp thu muối nước ở ống thận.
Guyton 12th edition (25/08/2013) Phản xạ có điều kiện và không điều kiện (10/07/2011) Thần kinh giao cảm và phó giao cảm, hệ Cholinergic và Adrenergic (10/07/2011) Phản xạ của tiểu não (10/07/2011) Chu kỳ kinh nguyệt (10/07/2011) Tác dụng và điều hoà bài tiết hormone glucocorticoid (10/07/2011) Tác dụng và điều hoà bài tiết hormone T3 và T4 (10/07/2011) Điều hoà hoạt động lọc cầu thận (10/07/2011) Tái hấp thu canxi, phosphate, magnesium và sự vận chuyển potassium tại ống thận (10/07/2011) Sự tái hấp thu glucose, natri, clo và nước tại ống thận (10/07/2011)