Triffin dilemma (nghịch lý Triffin) là một mâu thuẫn kinh tế được nêu ra bởi nhà kinh tế học người Bỉ–Mỹ Robert Triffin vào cuối những năm 1950, liên quan đến vai trò của đồng tiền dự trữ toàn cầu, đặc biệt là đô la Mỹ.

📌 Bản chất của Triffin Dilemma:
Khi một quốc gia phát hành đồng tiền dự trữ quốc tế (như Mỹ với USD), họ phải đáp ứng hai mục tiêu mâu thuẫn nhau:

Ổn định giá trị đồng tiền: Để duy trì niềm tin của thế giới vào đồng tiền dự trữ, quốc gia phát hành cần kiểm soát lạm phát, giữ kinh tế ổn định.

Cung cấp đủ thanh khoản cho thế giới: Để thế giới có đủ USD phục vụ thương mại và dự trữ, Mỹ phải liên tục thâm hụt cán cân thanh toán (xuất nhiều USD ra nước ngoài), nghĩa là tiêu xài vượt thu.

→ Mâu thuẫn ở chỗ: nếu Mỹ duy trì ổn định kinh tế quá mức → không bơm thêm USD ra thế giới → thiếu thanh khoản toàn cầu. Nhưng nếu Mỹ thâm hụt mãi để cung cấp USD → mất lòng tin vào giá trị USD → đe dọa vai trò tiền tệ dự trữ.

📉 Hệ quả trong thực tế:
Trong hệ thống Bretton Woods (USD gắn với vàng), Triffin Dilemma là lý do chính khiến tổng thống Nixon chấm dứt quy đổi USD ra vàng vào năm 1971, dẫn đến sự sụp đổ của chế độ bản vị vàng.

Ngày nay, USD vẫn là tiền dự trữ toàn cầu, và Triffin Dilemma vẫn tồn tại: Mỹ vừa là “máy in tiền” cho thế giới, vừa phải gánh rủi ro cho chính mình.

💡 Một ví dụ dễ hiểu:
Giống như bạn là nhà in tiền duy nhất cho một ngôi làng, ai cũng cần tiền của bạn để giao thương. Nhưng nếu bạn in quá nhiều → mất giá trị. Nếu bạn in ít → người ta thiếu tiền giao dịch. Bạn bị kẹt giữa hai lựa chọn, và không có cách hoàn hảo để làm cả hai cùng lúc.