Hãy nhìn đường đi của chiếc Iphone lắp ráp ở VN/TQ dưới góc độ thuế đối ứng:
"Trump nói sẽ tát cạn đầm lầy... Nhưng trong đầm ấy, con cá sấu Apple không chết chìm mà còn mọc thêm cánh lợi nhuận. iPhone sản xuất ở châu Á, lợi nhuận bay về Mỹ. Mỹ la làng vì thâm hụt, nhưng lại chính là người đếm tiền cuối cùng. Thuế đối ứng? Có đánh, nhưng né được. Kết quả: đầm vẫn đục, cá sấu vẫn cười, và dân vẫn xếp hàng mua iPhone giá cao."
Xem phân tích đây:
A. Phần nổi của tảng băng:
1. Giá linh kiện một chiếc iPhone vs. giá bán:
o Đúng là giá linh kiện (Bill of Materials – BoM) của iPhone 11 Pro Max 512GB khoảng 490-500 USD.
o Giá bán lẻ tại Mỹ khoảng 1.449 USD => lợi nhuận gộp sau chi phí sản xuất khá lớn.
o Công lắp ráp chỉ khoảng 20-25 USD, chủ yếu ở Trung Quốc/VN/Ấn Độ.
2. Lợi nhuận của Apple rất cao:
o Biên lợi nhuận gộp của Apple thường trên 60%, và phần lớn lợi nhuận tập trung về Mỹ.
o Như vậy, sản phẩm tuy “made in China/VN” nhưng giá trị lớn nhất nằm ở Mỹ (thiết kế, phần mềm, thương hiệu, marketing, v.v.)
3. Thặng dư thương mại “ảo” với Mỹ:
o iPhone lắp ráp tại VN hay TQ và xuất sang Mỹ → bị tính vào xuất khẩu của VN/TQ, dù giá trị thật hưởng lợi chủ yếu là Apple ở Mỹ.
o Dẫn đến thống kê thâm hụt thương mại của Mỹ với các nước sản xuất như VN/TQ bị phóng đại.
o Nhiều nhà kinh tế (kể cả Mỹ) đã chỉ trích cách tính này là thiếu công bằng.
4. Mỹ có thể áp thuế hàng nhập và yêu cầu đối ứng (reciprocal trade):
o Trong thời Trump, Mỹ từng đánh thuế bổ sung 25%-50% lên một số hàng nhập khẩu từ TQ.
o Với VN, Mỹ từng cảnh báo thao túng tiền tệ hay gây mất cân đối thương mại, nhưng chưa đến mức đánh thuế diện rộng.
B. Phần chìm của tảng băng:
Thuế đối ứng và chuyện Trump "tát đầm lầy" lòi cá sấu Apple?
Cụ thể iPhone – dù được lắp ráp ở Trung Quốc hay Việt Nam – thì:
1. Chủ sở hữu thực sự vẫn là Apple (Mỹ).
→ Apple "gửi hàng" từ châu Á về Mỹ, vừa lời tiền vừa được ghi nhận là Mỹ đang nhập khẩu → tạo thâm hụt.
2. Trump đánh thuế hàng nhập từ Trung Quốc/VN là để ép sản xuất về Mỹ, cân bằng thương mại.
→ Nhưng iPhone có lúc được miễn giảm thuế đặc biệt, vì Trump không muốn dân Mỹ nổi giận khi iPhone tăng giá.
3. Nghịch lý:
o Trump nói "tát cạn đầm lầy", chống lại giới tài phiệt.
o Nhưng trong thực tế, “cá sấu Apple” bơi giữa đầm lầy rất thong dong, vẫn kiếm lợi khủng từ mô hình toàn cầu.
o Trump chưa dám đụng thật sự vào Apple vì đụng là đụng vào ví tiền dân Mỹ – thứ mà mọi chính trị gia đều tránh.