So sánh Apple-Tesla-Boeing của Mỹ ở TQ về : 1. Mô hình hoạt động; 2. Tác động của thuế đối ứng 145%-125%.
Dưới đây là so sánh 3 mô hình hoạt động của Tesla, Apple và Boeing tại TQ:
A. Mô hình hoạt động:
1. Tesla (FDI sản xuất hoàn chỉnh)
o Mô hình: Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với nhà máy sản xuất hoàn chỉnh (Gigafactory Thượng Hải).
o Hoạt động: Sản xuất xe điện từ đầu đến hoàn thiện, bao gồm linh kiện, lắp ráp, và kiểm soát chất lượng.
o Ưu điểm:
 Kiểm soát toàn bộ chuỗi sản xuất, đảm bảo chất lượng và tối ưu chi phí.
 Tận dụng chính sách ưu đãi của TQ (đất, thuế) để mở rộng quy mô.
 Phục vụ cả thị trường nội địa TQ và xuất khẩu.
o Thách thức:
 Chi phí đầu tư ban đầu cao.
 Phụ thuộc vào chính sách địa phương và biến động chính trị.
o Tác động tại TQ: Tạo nhiều việc làm trực tiếp (sản xuất), thúc đẩy ngành công nghiệp phụ trợ (pin, linh kiện).
2. Apple (Outsourcing lắp ráp từ chuỗi cung ứng)
o Mô hình: Gia công (outsourcing) với các đối tác như Foxconn, Pegatron để lắp ráp sản phẩm.
o Hoạt động: Apple thiết kế sản phẩm tại Mỹ, nhập linh kiện từ chuỗi cung ứng toàn cầu, lắp ráp tại TQ, sau đó xuất khẩu.
o Ưu điểm:
 Giảm chi phí đầu tư trực tiếp, linh hoạt trong quản lý sản xuất.
 Tận dụng năng lực sản xuất quy mô lớn và lao động giá rẻ của TQ.
 Dễ dàng điều chỉnh chuỗi cung ứng khi có biến động.
o Thách thức:
 Phụ thuộc vào đối tác gia công, rủi ro về chất lượng hoặc tranh chấp lao động.
 Áp lực từ dư luận về điều kiện làm việc tại nhà máy gia công.
o Tác động tại TQ: Tạo việc làm gián tiếp qua các nhà thầu, nhưng Apple ít tham gia trực tiếp vào nền kinh tế địa phương.
3. Boeing (Hậu cần & Bảo trì - MRO, không lắp ráp từ đầu)
o Mô hình: Tập trung vào bảo trì, sửa chữa và vận hành (MRO) cùng một số hoạt động hậu cần, không sản xuất máy bay hoàn chỉnh tại TQ.
o Hoạt động: Cung cấp dịch vụ bảo dưỡng, đào tạo phi công, và hợp tác với các nhà cung cấp linh kiện nhỏ (không phải lắp ráp toàn bộ).
o Ưu điểm:
 Giảm rủi ro đầu tư lớn so với sản xuất hoàn chỉnh.
 Tăng cường quan hệ với các hãng hàng không TQ, thị trường tiêu thụ lớn.
 Linh hoạt trong việc mở rộng dịch vụ mà không cần cơ sở sản xuất phức tạp.
o Thách thức:
 Doanh thu hạn chế hơn so với sản xuất hoặc bán máy bay.
 Cạnh tranh với các công ty MRO nội địa TQ (như Ameco).
o Tác động tại TQ: Tạo ít việc làm hơn, chủ yếu là lao động kỹ thuật cao, đóng góp hạn chế vào chuỗi cung ứng địa phương.
So sánh tổng quan:
• Mức độ đầu tư: Tesla > Apple > Boeing (Tesla đầu tư trực tiếp lớn nhất, Boeing nhẹ nhất).
• Kiểm soát chuỗi giá trị: Tesla cao nhất (sản xuất khép kín), Apple trung bình (thiết kế và quản lý chuỗi cung ứng), Boeing thấp (chỉ dịch vụ).
• Tác động kinh tế địa phương: Tesla tạo nhiều việc làm và giá trị nhất, Apple gián tiếp qua đối tác, Boeing hạn chế.
• Rủi ro: Tesla chịu rủi ro chính trị cao nhất, Apple phụ thuộc đối tác, Boeing ít rủi ro hơn do quy mô nhỏ.
B. Tác động của thuế đối ứng:
1. Tesla (FDI sản xuất hoàn chỉnh)
o Tác động:
 Thấp đến trung bình. Tesla sản xuất chủ yếu tại Gigafactory Thượng Hải, phục vụ thị trường Trung Quốc và xuất khẩu. Thuế 145% sẽ ảnh hưởng đến linh kiện nhập từ Mỹ (nếu có) hoặc xe xuất sang Mỹ. Tuy nhiên, Tesla đã nội địa hóa phần lớn chuỗi cung ứng (pin, linh kiện) tại Trung Quốc, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.
 Nếu thuế áp lên xe Tesla nhập từ TQ vào Mỹ, giá bán tại Mỹ sẽ tăng, làm giảm sức cạnh tranh.
o Chiến lược ứng phó:
 Tăng nội địa hóa chuỗi cung ứng tại TQ hoặc mở rộng sản xuất ở các nước khác (như Đức, Mỹ).
 Điều chỉnh giá bán hoặc tìm thị trường xuất khẩu thay thế (châu Âu, Đông Nam Á).
o Kết luận: Tác động không quá nặng vì sản xuất tại chỗ, nhưng lợi nhuận từ xuất khẩu có thể giảm.
2. Apple (Outsourcing lắp ráp từ chuỗi cung ứng)
o Tác động:
 Cao. Apple lắp ráp hầu hết sản phẩm (iPhone, iPad) tại Trung Quốc qua Foxconn, Pegatron, nhưng xuất khẩu phần lớn sang Mỹ và toàn cầu. Thuế 145% áp lên sản phẩm xuất từ TQ sang Mỹ sẽ làm tăng giá bán đáng kể (ví dụ: iPhone có thể tăng giá hàng trăm USD), làm giảm nhu cầu hoặc ép Apple giảm biên lợi nhuận.
 Linh kiện nhập từ Mỹ vào TQ (chip, cảm biến) cũng có thể bị thuế, làm tăng chi phí sản xuất.
o Chiến lược ứng phó:
 Chuyển một phần lắp ráp sang các nước khác (Ấn Độ, Việt Nam – điều Apple đã bắt đầu).
 Tăng giá bán hoặc đàm phán với đối tác gia công để chia sẻ chi phí thuế.
o Kết luận: Apple chịu ảnh hưởng mạnh nhất do phụ thuộc vào xuất khẩu từ TQ sang Mỹ, có thể làm giảm doanh thu hoặc lợi nhuận.
3. Boeing (Hậu cần & Bảo trì - MRO)
o Tác động:
 Thấp. Boeing không sản xuất máy bay tại TQ, chủ yếu cung cấp dịch vụ MRO và linh kiện phụ. Thuế 145% có thể ảnh hưởng đến linh kiện nhập từ Mỹ cho MRO hoặc dịch vụ xuất sang Mỹ, nhưng quy mô nhỏ nên tác động không đáng kể.
 Nếu TQ áp thuế lên máy bay Boeing nhập khẩu, các hãng hàng không TQ có thể chuyển sang Airbus, nhưng điều này không liên quan trực tiếp đến hoạt động MRO tại TQ.
o Chiến lược ứng phó:
 Tìm nguồn linh kiện thay thế tại TQ hoặc các nước không bị thuế cao.
 Tập trung vào thị trường MRO nội địa TQ để giảm phụ thuộc vào xuất nhập khẩu.
o Kết luận: Tác động nhẹ nhất do quy mô hoạt động tại TQ nhỏ và không phụ thuộc vào sản xuất/xuất khẩu lớn.
So sánh tổng quan:
• Mức độ ảnh hưởng: Apple > Tesla > Boeing.
o Apple chịu thiệt hại nặng nhất vì phụ thuộc vào xuất khẩu từ TQ sang Mỹ.
o Tesla bị ảnh hưởng vừa phải, nhờ sản xuất tại chỗ và nội địa hóa.
o Boeing ít bị ảnh hưởng nhất do quy mô hạn chế và tập trung vào dịch vụ.
• Khả năng thích ứng: Tesla có lợi thế nội địa hóa, Apple có thể đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Boeing ít cần thay đổi lớn.
• Rủi ro dài hạn: Apple có nguy cơ mất thị phần nếu giá tăng cao; Tesla và Boeing ít rủi ro hơn do mô hình ít phụ thuộc vào xuất nhập khẩu trực tiếp.