TTCT - Trong thời gian gần đây, đặc biệt trong lĩnh vực y học, xuất hiện phong trào mọi người đua nhau thi và làm luận án tiến sĩ y học. Có nhiều bác sĩ công tác trong những lĩnh vực chẳng cần gì đến bằng tiến sĩ cũng cố gắng thi, cố gắng học để có được tấm bằng tiến sĩ y học về một chuyên ngành chẳng giúp gì công việc của mình.

Trong giới bác sĩ y khoa, ai ai cũng cố gắng lấy tấm bằng tiến sĩ hoặc ít nhất là thạc sĩ để in vào danh thiếp. Đã có những bệnh viện lớn, trong 12 bác sĩ thì có tới 11 tiến sĩ, một thạc sĩ mà chẳng có ai là bác sĩ chuyên khoa cả. Mặc dù chức năng chính của khoa này là điều trị cho bệnh nhân, công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học chỉ là thứ yếu.

Có lần chúng tôi chấm đề cương chuyên khoa cấp II cho hai bác sĩ từng là cựu nội trú bệnh viện. Đề cương trình bày khá tốt, ai cũng tiếc cho hai bác sĩ này tại sao không làm luôn tiến sĩ (ở bệnh viện công tác của hai vị bác sĩ này chẳng liên quan gì đến học vị tiến sĩ cả). Nhưng chúng tôi nghĩ họ đã đi đúng hướng và hơn ai hết họ hiểu họ cần gì, nền y học và nền y tế nước nhà cần gì. Họ là những phẫu thuật viên lồng ngực và tim mạch, họ điều trị và mổ xẻ cho bệnh nhân, họ cần những kỹ năng về thực hành hơn là lý thuyết.

So với các nước trong khu vực, mặc dù chúng ta cho rằng mình còn thiếu những người có học vị ít ra cũng từ thạc sĩ trở lên để tham gia đào tạo đại học và sau đại học thì số lượng người có bằng cấp thạc sĩ và tiến sĩ, đặc biệt trong ngành y, đã quá nhiều. Nhưng chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học của chúng ta vẫn còn là vấn đề nhức nhối.

Ở các nước tiên tiến trên thế giới, đào tạo sau đại học trong y khoa có chính sách rất rạch ròi. Việc đào tạo thạc sĩ hay tiến sĩ y học chỉ dành cho các ngành nghiên cứu và các chức danh giảng dạy ở trường đại học. Còn trong thực hành bệnh viện hằng ngày, họ chú ý đào tạo thực hành bằng tăng cường huấn luyện bác sĩ nội trú bệnh viện. Tất cả thầy thuốc muốn làm bác sĩ chuyên khoa hay làm việc ở các bệnh viện đều phải tốt nghiệp bác sĩ nội trú. Những bác sĩ khác không tốt nghiệp bác sĩ nội trú thì làm bác sĩ gia đình sau khi học qua khóa huấn luyện về bác sĩ gia đình.

Còn những bác sĩ học xuất sắc có thể được giữ lại trường làm công tác giảng dạy và nghiên cứu. Các chức danh này phần lớn dành cho các ngành cận lâm sàng, do đó rất khó tìm một tiến sĩ y học ở các chuyên khoa lâm sàng. Việc phân công này rất hợp lý và việc đào tạo này rất liên tục, không cần thâm niên, do đó nước họ có những nhà nghiên cứu khoa học rất trẻ, có đủ nhiệt tình và kiến thức để đi sâu vào các lĩnh vực cần nghiên cứu.

Ở Mỹ, muốn phẫu thuật cho một bệnh nhân, phẫu thuật viên phải có bằng chuyên khoa; bằng tiến sĩ hay thạc sĩ y học không có giá trị gì trong thực hành điều trị tại bệnh viện. Một tiến sĩ y học dù giỏi cách mấy cũng không được phép điều trị, đặc biệt là phẫu thuật cho bệnh nhân, nếu không có bằng chuyên khoa đi kèm. Một trưởng khoa hay một giám đốc bệnh viện chỉ cần là thầy thuốc chuyên khoa, không cần phải học thạc sĩ hay tiến sĩ vì công việc của họ thiên về thực hành, còn học vị tiến sĩ thì thiên về lý thuyết, nghiên cứu nhiều hơn.

Việc nhập nhằng trong đào tạo sau đại học sẽ gây nhiều tốn kém và lãng phí cho người đi học và cho đất nước. Việc thay đổi quan niệm trong đào tạo y khoa sau đại học cho phù hợp với thông lệ quốc tế là một đòi hỏi cấp thiết trong cải cách giáo dục hiện nay.