HÃY NGHE TỰ SỰ CỦA NGUYỄN KHẢI , TÁC GIẢ .

Hầu hết các nhân vật trong tiểu thuyết “ Một cõi nhân gian bé tí ” ( của tôi ) đều có mang tội với ai đó , đều có khả năng phạm tội với ai đó . Người ông có tội với đứa cháu ngoại vì đã để lại di sản chính trị không được tốt đẹp cho con cháu ( và làm chặn đường vào đại học của nó , dù chúng nó học rất giỏi ). Người đàn ông có tội với vợ con vì đã không biết tổ chức một gia đình vững chắc để vợ con có chỗ nương tựa lúc thời thế đổi thay . Người chỉ huy có tội trước cái chết của chiến sĩ vì đã lên một kế hoạch tác chiến thiếu chuẩn xác . Đứa cháu có tội với bà cô vì đã để bà phải sống cô đơn lúc tuổi già sau nhiều chục năm hy sinh cho anh trai , cho các cháu . Ông ủy viên của viện kiểm sát cũng phần nào có tội trước những lỗi lầm của các phạm nhân nguyên là những chiến sĩ đã từng đánh Mỹ chỉ vì họ không tìm được việc làm thích hợp SAU CHIẾN TRANH mà thành can phạm .

Xét đến cùng , mỗi chúng ta đều ít nhiều có tội trước những bất hạnh của vô số người mà ta đã nguyện một đời phục vụ cho sự no ấm và sự an toàn của họ . Và ông bố của tôi cũng là người có tội khi đã sinh ra tôi mà không có trách nhiệm gì về cái sinh mạng bé nhỏ mang dòng máu của ông , lại còn vu tội cho tôi để ông được thanh thản rũ sạch cái trách nhiệm phải có của mình .

Cái mặc cảm chính tôi cũng là kẻ ít nhiều có tội trước những bất hạnh của bạn bè , của đồng nghiệp , khiến tôi sẵn sang giải hòa , sẵn sàng nhận lỗi khi có điều kiện ( không hề sợ bị mất mặt trước bạn bè hoặc sợ bị cấp trên hiểu lầm ). Năm 1987, Đảng và nhà nước bắt đầu đổi mới hệ thống quản lý kinh tế , xã hội và chính trị cho phù hợp với sự phát triển của đất nước . Ban thư ký hội nhà văn có giao cho tôi và nhà văn Xuân Thiều đi mời các nhà văn bị kỷ luật trong vụ án “ Nhân văn giai phẩm ” trở lại sinh hoạt hội . Tôi đã nhận nhiệm vụ một các sung sướng , mãn nguyện như kẻ được dịp lập công để chuộc lại nhiều lỗi lầm của mình trong quá khứ . Nhưng những người bị kỷ luật ( trong quyết định chính thức là 3 năm mà hóa ra 30 năm ) cũng có quyền bất bình , hờn giận với những người đi mời . Có người nói gay gắt , người khác lại bảo : “ thằng Khải nó đã nói thế thì cũng nên nghe nó , nó cũng là đứa biết phải trái ”.

Ông Trần Dần muốn đi khám bệnh và ông sẽ đi bằng xe xích lô . Tôi và Xuân Thiều bảo sẽ đưa xe của Hội tới đón ông , Trần dần gạt ngay : “ mình thích đi xe của dân chứ không thích đi xe của quan ”. Tôi nói : “ Anh không thích nhưng vợ con anh thích , ông Trần Dần đi khám bệnh bằng xe của Hội làm người hàng phố sẽ nhìn gia đình anh bằng con mắt khác , nói năng với vợ con anh bằng giọng khác ”. Tôi còn đùa : “ Thần tiên sống bằng khí trời thì không cần , nhưng người phàm tiếp tục sống bằng gạo bằng muối thì vẫn rất cần ”. Trần Dần cười , không phải vì tôi nói hay mà vì lòng dạ tôi còn ngay thật .