Engine = moteur. Engineer = ingénieur. Anh-Pháp ai vay mượn ai?
Từ engine (động cơ) và engineer (kỹ sư) có nguồn gốc chung từ tiếng Latinh:
• Engine xuất phát từ từ ingenium trong tiếng Latinh, có nghĩa là "khả năng sáng tạo, trí tuệ, công cụ thông minh". Từ này được chuyển sang tiếng Anh thông qua tiếng Pháp cổ engin, ban đầu mang nghĩa "thiết bị, máy móc".
• Engineer cũng có gốc từ tiếng Latinh ingeniator, chỉ người chế tạo hoặc vận hành các thiết bị cơ khí, được truyền sang tiếng Pháp cổ thành ingénieur và sau đó sang tiếng Anh.
Sự phát triển trong tiếng Anh và tiếng Pháp
• Tiếng Pháp: Từ gốc Latinh ingenium chuyển thành engin (máy móc) và ingénieur (kỹ sư). Cả hai từ này vẫn giữ nghĩa gắn liền với sáng tạo và thiết bị kỹ thuật.
• Tiếng Anh: Mặc dù vay mượn từ tiếng Pháp cổ, tiếng Anh đã sửa đổi cách viết và phát âm, trở thành engine và engineer. Nghĩa vẫn tương tự, nhưng tiếng Anh hiện đại đã mở rộng phạm vi sử dụng (ví dụ, "engine" có thể dùng để chỉ động cơ ô tô, tàu hỏa, hoặc một công cụ tìm kiếm như "search engine").
Ngôn ngữ nào "bắt chước" ngôn ngữ nào?
1. Từ gốc Latinh: Cả hai ngôn ngữ đều chịu ảnh hưởng trực tiếp từ tiếng Latinh, nên không thể coi là "bắt chước" nhau ở cấp độ này.
2. Từ tiếng Pháp cổ sang tiếng Anh: Tiếng Anh đã vay mượn từ tiếng Pháp sau cuộc Chinh phạt của người Norman (1066). Do đó, tiếng Anh bắt chước tiếng Pháp cổ khi đưa các từ như engin và ingénieur vào từ vựng.
3. Tác động hiện đại: Mặc dù tiếng Anh bắt nguồn từ tiếng Pháp, nhưng ngày nay, tiếng Anh có ảnh hưởng toàn cầu và có xu hướng trả lại ảnh hưởng. Ví dụ, trong các lĩnh vực kỹ thuật, tiếng Pháp hiện đại có thể tiếp nhận thêm cách dùng từ hoặc khái niệm kỹ thuật từ tiếng Anh.
Tóm lại
• Nguồn gốc chung: Latinh.
• Ảnh hưởng ban đầu: Tiếng Anh vay từ tiếng Pháp cổ.
• Ảnh hưởng hiện đại: Tiếng Anh có sức lan tỏa, làm tiếng Pháp hiện đại tiếp nhận một số cách dùng.