Hồi giáo phát triển mạnh ở Indonesia vì nó đến qua con đường hòa bình (thương mại), hòa hợp với văn hóa bản địa, và xuất hiện đúng thời điểm khi các tôn giáo khác suy yếu. Người Indonesia nhìn nhận Thiên Chúa giáo gắn liền với chủ nghĩa thực dân, trong khi Hồi giáo được xem như một phần của bản sắc dân tộc.
Vì sao Hồi giáo phát triển mạnh ở Indonesia, chứ không phải tôn giáo khác?
Indonesia từng chịu ảnh hưởng mạnh từ Ấn Độ giáo và Phật giáo, nhưng Hồi giáo đã phát triển vượt trội nhờ các yếu tố sau:
1. Giao thương hàng hải – "Hồi giáo của thương nhân"
o Indonesia nằm trên tuyến đường thương mại giữa Ấn Độ Dương và Biển Đông, nơi giao lưu giữa thương nhân Ả Rập, Ba Tư, và người Gujarat (Ấn Độ), những nhóm vốn theo Hồi giáo.
o Không giống như Thiên Chúa giáo đi kèm với các cuộc thực dân hóa, Hồi giáo đến Indonesia một cách hòa bình thông qua thương mại, giúp tôn giáo này dễ dàng được chấp nhận.
2. Hòa nhập với văn hóa bản địa, không áp đặt
o Hồi giáo ở Indonesia không phá bỏ hoàn toàn các truyền thống địa phương mà dung hợp với tín ngưỡng bản địa (như thuyết linh hồn "Animism" và truyền thống Hindu-Buddhist).
o Điều này thể hiện qua Hồi giáo ở Java, nơi các "Wali Songo" (9 vị thánh Hồi giáo) truyền bá đạo Islam bằng cách kết hợp với nghệ thuật, văn hóa, và nghi lễ địa phương.
3. Sự suy yếu của Ấn Độ giáo và Phật giáo
o Trước khi Hồi giáo đến, Indonesia có nhiều vương quốc theo Ấn Độ giáo (Majapahit, Srivijaya) và Phật giáo.
o Tuy nhiên, vào thế kỷ 13-15, vương quốc Srivijaya (Phật giáo) suy yếu do xung đột và sự trỗi dậy của thương mại Hồi giáo, trong khi Majapahit (Ấn Độ giáo) bị sụp đổ vào thế kỷ 16.
o Nhiều người dân dần chuyển sang Hồi giáo do ảnh hưởng từ giới quý tộc và thương nhân.
4. Hỗ trợ từ các vương quốc Hồi giáo mới
o Khi các vương quốc Hồi giáo như Demak, Mataram, Aceh, và Banten phát triển, họ tích cực truyền bá Hồi giáo và xây dựng hệ thống giáo dục Hồi giáo ("Pesantren"), thúc đẩy dân chúng theo đạo.