Một phần của lý do khiến Phạm Xuân Ẩn phải tham dự khóa học này là vì ông đã sống quá lâu với người Mỹ. Khi nói chuyện, ông vẫn còn xen vào cách nói đánh giá rất cao đối với kẻ thù đã bị đánh bại của Việt Nam . Chiến tranh đã kết thúc, đất nước của ông đã được thống nhất, và ông vẫn còn khâm phục người Mỹ. Chế độ mới không còn nghi ngờ gì về lòng trung thành của Anh hùng Phạm Xuân Ẩn đối với tổ quốc, nhưng họ rất lo ngại về những điều ông nói ra mà dân chúng nghe được thì không có lợi. Phạm Xuân Ẩn cần phải được lập trình lại tư duy như một người Việt Nam, chứ không phải là tư duy như một người Mỹ.

Tháng 8/1978, PXA rời gia đình để đi dự một khóa học của học viện chính trị cao cấp ở Hải Dương, cách Hà Nội khỏang 30km. Ông học ở đó đến tháng 6/1979. PXA nói với tôi: “thực sự đó không phải là trại cải huấn giống như nhiều người khác đã trải qua một cách vất vả. Đó là một học viện chính trị. Tôi cần phải đến đó vì tôi chẳng biết gì về chủ nghĩa Mác-Lênin và duy vật biện chứng. Tôi đã có một cuộc sống khác trong suốt thời gian tôi thi hành nhiệm vụ bí mật của mình. Cuộc sống đó giờ đây đã chấm dứt. Tôi hiểu nhiều về hệ thống Mỹ hơn là hệ thống này, do vậy tôi cần phải đọc tất cả những sách kinh điển về lối tư duy kinh tế Nga”. PXA nói mà không nở một nụ cười nào, mất hẳn cái cách châm biếm thường thấy ở ông. “Đây là năm mà lối tư duy của tôi được chờ đợi là sẽ thay đổi. Tôi đã cố gắng là một học viên tốt, nhưng do tôi đã biết quá nhiều, nên thay đổi là rất khó khăn (tr.406-407).