I. Đại cương:
"Thuốc nhuận tràng", "thuốc chống táo bón", và "thuốc chống tiêu chảy" bao gồm các thuốc tác dụng lên đại tràng và một số thuốc tác dụng trên tiểu tràng. Thuốc chống táo bón cũng có thể quy vào nhóm "thuốc tẩy" hoặc "thuốc tẩy nhẹ". Thuốc tẩy là các thuốc giúp thúc đẩy nhanh quá trình loại bỏ phân chứa nước. Thuốc tẩy nhẹ có tác dụng tương tự thuốc tẩy nhưng ở mức nhẹ hơn. Như vậy, thuốc nhuận tràng có thể là thuốc tẩy hay thuốc tẩy nhẹ tùy theo dạng phân tống ra, tốc độ tác dụng của thuốc và liều dùng.
II. Định nghĩa táo bón:
1. Constipation: Constipation (also known as costiveness, dyschezia, and dyssynergic defaecation) refers to bowel movements that are infrequent and/or hard to pass. Constipation is a common cause of painful defecation.
2. Obstipation: Severe constipation includes obstipation (failure to pass stools or gas) and fecal impaction.
III. Chi tiết:
1. Loại làm tăng thể tích phân:
Thể tích của chất bã trong ruột tăng lên sẽ kích thích ruột co bóp mạnh. Phân trương lên sẽ mềm hơn và đi xuôi theo ruột già một cách dễ dàng và nhanh chóng. Đây là loại thuốc có tác dụng từ từ, nhẹ nhàng và an toàn nhất, có thể dùng lâu ngày mà không gây hại gì. Điều cần lưu ý là phải uống nhiều nước, lúc đầu chỉ cần uống ít, sau đó tăng lên từ từ. Loại thuốc làm tăng thể tích bao gồm những thuốc như Metamucil, Perdiem Fiber, Unifiber...
2. Thuốc làm mềm phân:
Như những thuốc có docusate (thí dụ Colace). Về mặt vật lý, những thuốc này làm giảm sức căng mặt ngoài của phân, làm nước trong ruột ngấm vào dễ hơn, do đó phân mềm và trương lên (giống như loại trên) và dễ bài tiết hơn.
3. Dầu khoáng (mineral oil):
Cũng có tác dụng làm mềm phân, tuy nhiên nó làm những sinh tố thuộc nhóm hòa tan trong chất béo (như sinh tố A, D) khó hấp thu qua niêm mạc ruột vào cơ thể. Ngoài ra, dầu thường rỉ ra ở hậu môn, có thể gây khó chịu.
4. Loại thuốc tăng thẩm thấu:
Là thuốc trị táo bón mạnh, thường dùng làm thuốc xổ. Những thuốc này có tác dụng thẩm thấu (osmosis), hút nước từ cơ thể vào bên trong ruột làm phân lỏng ra. Nước tụ nhiều trong ruột cũng làm căng ruột già, kích thích sự co bóp của ruột. Những thuốc như Phospho Soda, Sorbitol cũng là những thuốc xổ có sulfat, magiê... thuộc nhóm này. Khi dùng những thuốc tăng thẩm thấu, nên cẩn thận. Thuốc chứa natri có thể ảnh hưởng xấu cho người bị cao huyết áp hoặc mắc bệnh thận, bệnh tim vì làm ứ nước trong cơ thể. Nếu thuốc có magiê hay phốt phát thì người bệnh thận phải đề phòng.
5. Thuốc kích thích trực tiếp vào thành ruột già:
Làm tăng sự co bóp và đẩy phân đi nhanh hơn. Đó là những thuốc như Semokot, dầu cascara, dầu castor, thuốc Dulco lax. Những thuốc này có thể làm bụng quặn đau, dùng lâu ngày sẽ gây hại cho ruột và dẫn đến tình trạng nhờn thuốc, khiến ruột “lười biếng” không chịu làm việc.
IV. Tài liệu tham khảo:
1. http://www.thuocbietduoc.com.vn).
2. http://www.thuoc-suckhoe.com/khainiem/baiviet/phanloai009.htm
3. http://www.khamchuabenh.com
