I. Nhắc lại nguyên lý hoạt động điện và mô sinh học:
Một dòng điện khi được truyền qua mô sinh học (cơ thể người) sẽ tạo ra 3 hiệu ứng khác nhau:
1. Hiệu ứng nhiệt: ứng dụng để cắt, đốt, cầm máu…Theo cơ chế:
a. Dòng điện < 100⁰C gây bốc hơi tb làm tb co lại và cầm máu.
b. Dòng điện > 100⁰C làm vỡ tb và cắt.
2. Hiệu ứng Paradic: gây giật, khi tần số điện > 100 MHz.
3. Hiệu ứng điện từ: dòng điện một chiều khi truyền qua mô sinh học sẽ kéo các Na+ (các Cation) về cực âm, còn Cl- (Anion) về cực dương. Nếu dòng điện xoay chiều thì không có tác dụng này. Để dùng trên người, điện phải ở tần số 2.5x105 và 3x106 lần/s mới không gây hiệu ứng Paradic (is also known as Radio Frequency Diathermy or Short Wave Electrolysis).
II. Electrocoagulation:
A. Ba nhóm máy đốt:

1. Máy đốt bắn tia lửa điện (spark gap generator): Loại này chỉ đốt chứ không cắt.

a. Nguồn cấp điện (110-220v).

b. Một mạch dao động (oscillating current) tạo ra tần số 60 chu kỳ từ dòng điện xoay chiều.

2. Máy đốt chân không (vacuum tube generator):

3. Máy đốt tình trạng rắn (solid state generator).

B. Minh họa: http://www.youtube.com/watch?v=UzTwEgvPUeI

III. Những dòng điện sử dụng trong phẫu thuật:

1. Dòng điện cầm máu: có khả năng giảm dần biên độ, gây hiện tượng mất nước ở tb, chủ yếu để cầm máu. Khi được dùng ở dạng thuần nhất (pure), chúng cho tác dụng cắt rất yếu, và sẽ đốt cháy mô hoàn toàn nếu đốt lâu. Nó dễ phát tia lửa (spark0 hơn dòng điện cắt, do đó rất nguy hiểm. Trên oscilloscope, nó đặc trưng bởi sóng bùng phát (http://www.youtube.com/watch?v=qIfo_-d82Co), sau đó giảm nhanh, có một khoảng không có dòng điện đi qua.

2. Dòng điện cắt: không có hiện tượng giảm biên độ, nhưng gây ra hiện tượng vỡ tb do sự làm nóng lên của lớp mô. Khi sử dụng thuần nhất, nó gần như không có tác dụng cầm máu. Trên oscilloscope, nó thể hiện bằng những dao động biên độ đều nhau ở một tần số giữa 250 KHz và 3 MHz.

3. Dòng điện pha: Do kết hợp cả hai (cắt và đốt), nên có khả năng cắt và đốt.

IV. Những pp truyền nhiệt:

1. Đốt điện (electocautery): Ở đây, sức nóng được truyền qua 1 dây có đặc tính nóng. Máy đốt gồm 1 bộ phận cách nhiệt có mang ở 1 đầu 1 sợi dây, sợi dây này có khả năng nóng lên bởi 1 máy biến thế đạp chân tạo ra dòng điện xoay chiều cường độ cao với hiệu điện thế thấp. Độ mạnh của dòng điện được kiểm soát bởi 1 dụng cụ đề kháng gọi là resistor. Một con dao, hay một sợi dây thép gắn vào 1 cái cán sẽ được dùng để đốt cháy mô cần điều trị qua sự phá hủy cấu trúc, tạo H2O và carbon (đốt cổ tử cung). Áp dụng mới đây để triệt sản qua soi ổ bụng, T⁰ có thể = 140⁰C.

2. Làm khô mô bằng tia điện (electrodessication): Dụng cụ được sử dụng đầu tiên là loại đơn đầu (monoterminal type). Trong hệ thống này là máy phát tia lửa điện (spark gap generator). Điện cực có thể áp sát vào mô hoặc cách 1 quãng và có thể nhìn thấy tia lửa điện lóe sáng. Do không có bộ phận truyền xuống đất nên có thể sử dụng điện thế cao và mạch điện của bn được phát ra trong không khí. Tuy nhiên, để phòng hờ bn chạm đất, 1 con đường thích hợp nên được thiết lập. Phải thật thận trọng, vì dòng điện có hiệu số điện thế cao với biên độ giảm nên nếu xảy ra tai nạn thì rất nguy hiểm. PP này dùng cắt các u nhỏ (condyloma) ở âm hộ, hậu môn. Dụng cụ này không được sử dụng trong phòng mổ hay bất cứ phẫu thuật bụng nào.

3. Electrosurgery (cắt và đốt cầm máu):

1. Monopolar system: Dòng điện tần số cao được truyền vào điện cực hoạt động. Do điện tích nhỏ, dòng điện sẽ tập trung và sẽ đạt được 1 mật độ cao có thể tiêu hủy các tb bằng cách phá vỡ cấu trúc phân tử của chúng. Từ vị trí được đưa vào, dòng điện sẽ trở về máy phát qua điện cực thu hồi, nơi đó có mật độ điện rất hấp vì diện tích bản điện lớn nhằm tránh hủy hoại tb khác. Vòng này phải khép kín, nếu không điện sẽ tìm đường khác để về (ví dụ ECG) hoặc chỗ plaque hở sẽ gây bỏng. Chỗ mà dao điện cắt đốt và plaque phải không qua tim (ví dụ mổ bướu cổ thì plaque không được để ở lưng hay mông).

2. Bipolar system: Ở đây điện cực thu hồi và điện cực hoạt động cách nhau 1-2mm, nên chỉ có 1 vùng rất nhỏ bị hủy mô mà thôi. Loại dao này tốt cho mổ thần kinh, thẩm mỹ.

Tltk:

1. Tài liệu hướng dẫn ptns, Jica-CRH technical co-operation project, 1999.

2. http://en.wikipedia.org/wiki/Electrocoagulation