Suy nghĩ ngày 27.02.2025
Mỗi năm, đến ngày 27/2, ngành y tế lại rộn ràng với những bài diễn văn ca ngợi, những băng rôn tôn vinh bác sĩ như những người hùng thầm lặng. Nhưng sau những lời hoa mỹ ấy, thực tế ngành y có thực sự được cải thiện? Bác sĩ có bớt kiệt sức? Bệnh nhân có được chăm sóc tốt hơn? Hay tất cả chỉ dừng lại ở những khẩu hiệu?
Ngành y không giống như những ngành nghề khác. Một bác sĩ giỏi không chỉ cần chuyên môn vững vàng mà còn phải có cả y đức và đạo đức nghề nghiệp. Y đức giúp bác sĩ tận tâm với bệnh nhân, không đặt lợi nhuận lên trên sức khỏe con người. Đạo đức nghề nghiệp giúp bác sĩ tuân thủ quy trình, làm đúng chuyên môn, tránh sai sót. Một hệ thống y tế phát triển là hệ thống có nhiều bác sĩ hội tụ cả hai phẩm chất này.
Nhưng thực tế thì sao? Bệnh viện công với những bác sĩ có y đức thật lại gặp khó khăn trong phát triển, bị bó buộc bởi quy trình và chế độ đãi ngộ thấp. Trong khi đó, bệnh viện tư với mô hình linh hoạt hơn lại dễ rơi vào tình trạng thương mại hóa y đức, biến y đức thành một chiêu trò thu hút bệnh nhân. Hệ thống này tạo ra những y đức giả, đạo đức nghề nghiệp giả, làm méo mó bản chất ngành y.
Trong bối cảnh đó, ngày 27/2 còn ý nghĩa gì? Nó là ngày để tôn vinh bác sĩ, hay chỉ là một nghi thức hình thức nhằm che đậy những bất công trong hệ thống y tế? Nếu ngày này chỉ dừng lại ở việc khen ngợi mà không có sự thay đổi thực chất về chính sách, về đãi ngộ, về cơ hội phát triển cho bác sĩ, thì liệu có còn ý nghĩa hay không?
Câu hỏi đặt ra: Giữ lại hay bỏ ngày 27/2? Nếu giữ, làm thế nào để nó có ý nghĩa thực sự, chứ không chỉ là một khẩu hiệu rỗng?
Phân tích:
-Mầm y đức nảy sinh từ khi một người quyết định theo ngành y. Đó là khi họ bắt đầu có ý thức rằng nghề y không phải là nghề làm giàu, mà còn là cứu người, giúp đỡ bệnh nhân. Mầm đạo đức nghề nghiệp hình thành khi một người chính thức bước vào công việc, phải tuân thủ quy trình, quy định, làm đúng theo nguyên tắc chuyên môn.
Khác biệt:
- Nghề y bắt buộc phải có cả y đức và đạo đức nghề nghiệp. Nếu thiếu một trong hai, bác sĩ dễ rơi vào hành nghề vô cảm hoặc lạm dụng bệnh nhân để trục lợi. Bệnh viện có uy tín là nơi có nhiều bác sĩ hội tụ đủ cả hai yếu tố này.
- Bệnh viện công: Y đức thật nhiều hơn nhưng khó phát triển vì bác sĩ bị bó buộc trong hệ thống, lương thấp, môi trường làm việc căng thẳng. Đạo đức nghề nghiệp phát triển mạnh hơn vì có quy trình, kiểm soát chặt chẽ, bác sĩ ít khi dám làm sai quy định. Nhưng chính vì quy trình quá chặt, bác sĩ có tâm có tài cũng không thể vươn lên nếu không chịu uốn mình theo hệ thống, dẫn đến chảy máu nhân lực. Giải pháp tạm thời: Khoa dịch vụ ra đời để giữ bác sĩ giỏi, cho họ có thu nhập tốt hơn mà không phải bỏ bệnh viện công.
Bệnh viện tư: Đạo đức nghề nghiệp thường yếu hơn do hệ thống quy trình lỏng lẻo, nhiều nơi chạy theo lợi nhuận. Y đức có thể xuất hiện, nhưng dễ bị thương mại hóa – nhiều nơi tạo ra “y đức giả” bằng cách tỏ ra tận tâm, tránh bị phản ánh, và thực chất là để khai thác tài chính từ bệnh nhân. Vì thiếu quy trình nghiêm túc, dễ xuất hiện lạm dụng y tế, kê đơn, xét nghiệm, phẫu thuật không cần thiết. Hệ quả: Bệnh viện tư dễ phát triển nhanh, nhưng không bền vững, và ảnh hưởng ngược lại đến bệnh viện công.
Cuối cùng: Có y đức giả, có đạo đức nghề nghiệp giả, và cả hai loại này đang làm ngành y bị méo mó. Khi bệnh viện công và bệnh viện tư đều có vấn đề riêng, hệ thống y tế mất cân bằng, và ai chịu thiệt? Vẫn là bệnh nhân nghèo.
Ngày 27/2
- Ngày này không thể chỉ là ngày tôn vinh bằng khẩu hiệu. Phải biến nó thành cơ hội để đánh giá thực trạng y đức và đạo đức nghề nghiệp trong ngành y. Có các buổi thảo luận về y đức thật, đạo đức nghề nghiệp thật, và các vấn đề bất cập của hệ thống y tế. Thì nên giữ ngày này. Nếu ngày 27/2 chỉ còn là ngày tung hô sáo rỗng, tôn vinh bác sĩ bằng những lời hoa mỹ nhưng không thay đổi thực tế. Không thể dùng một ngày lễ để che lấp những bất công, khó khăn mà bác sĩ phải đối mặt. Thì nên bỏ
Tóm lại:
Giữ ngày 27/2, nhưng phải làm cho nó có ý nghĩa thực sự. Không phải ngày tung hô, mà là ngày nhìn lại sự thật. Không phải ngày vinh danh cá nhân, mà là ngày cải thiện hệ thống. Không phải ngày nhắc y đức theo kiểu khẩu hiệu, mà phải đi kèm chính sách đãi ngộ tốt hơn để y đức có thể tồn tại. Nếu không có thay đổi thực sự, thì dù có bao nhiêu ngày 27/2, bác sĩ giỏi có y đức vẫn nghèo, bệnh nhân nghèo vẫn chịu thiệt, và hệ thống y tế vẫn cứ đi vào vòng luẩn quẩn!

Phụ chú của chatGPT: Distinguishing Medical Ethics and Professional Ethics

Medical Ethics refers specifically to the moral principles and values guiding medical professionals in their practice. It focuses on patient care, beneficence, non-maleficence, autonomy, and justice. It includes ethical dilemmas unique to medicine, such as end-of-life decisions, informed consent, and doctor-patient confidentiality.
Professional Ethics is a broader concept that applies to all professions, not just medicine. It encompasses the ethical standards and conduct expected in any professional setting, including integrity, responsibility, competence, and respect for colleagues and clients.
In short, medical ethics is a subset of professional ethics, with a focus on the unique responsibilities of healthcare providers toward patients.