NGUỒN GỐC CỦA: URE, CREATININ, ACID URIC

Tại sao chỉ sử dụng u-rê&creatinin để đánh giá chức năng thận.

Bài của Phạm Chí Cường , yk38.

A.   NGUỒN GỐC CỦA: URE, CREATININ, ACID URIC TRONG MÁU.

1.     URE:

-         Trong quá trình thoái hóa protein , nhờ tác dụng của các men như catepsin, protease, khử amin, chuyển amin, khử carbolxyl… mà protein thoái hóa tạo ra những sản phẩm chuyển hóa trung gian khác nhau. Sản phẩm thoái hóa cuối cùng của protein là NH3 và URE. NH3 độc đối với cơ thể nên được cơ thể khử độc bằng cách biến chúng thành những sản phẩm không độc nhờ 2 cách:

·        Tại tổ chức: NH3 + acid glutamic à glutamine

·        Tại gan : tạo URE qua chu trình ORNITHIN. Sau khi được tạo ra, URE vào máu đến thận và được thải ra ngoài theo nước tiểu. Bình thường, URE huyết là 3,6 – 6,6 mmol/l.

2.     CREATININ:

-         Creatinin là một sản phẩm cặn bã được đào thải duy nhất qua thận. Nguồn gốc của nó là từ creatin được tổng hợp ở gan sau đó nó được phosphoryl hóa ở gan thành creatinphosphate và được vận chuyển theo máu đến dự trữ ở cơ và dùng trong quá trình co cơ. Do vậy creatinphosphat có cả ở trong gan và cơ.

-         Sự thoái biến creatinphosphate tạo ra creatinin, và creatinin được đào thải qua thận. Có 2 quá trình thoái biến chính để tạo ra creatinin:

·        Trong quá trình co cơ thì ATP được tạo ra 1 phần nhờ creatinphosphat: Creatinphosphate + ADP à ATP + Creatin. Sau đó creatin loại nước và đóng vòng tạo ra creatinin

·        Creatinphosphate còn loại gốc phosphate sau đó đóng vòng mà không cần enzym để tạo thành creatinin. Cuối cùng, creatinin vào máu đến thận và thải qua nước tiểu

Sơ đồ sinh tổng hợp CREATININ:

-         Creatinin được lọc qua cầu thận, không tái hấp thu ở ống thận và được thải ra nước tiểu, vì vậy xét nghiệm Creatinin máu có tác dụng đánh giá chức năng lọc của cầu thận và theo dõi tiến triển của chức năng thận (Urea máu không đáng lo ngại nếu Creatinin máu bình thường; nếu có creatinin máu tăng thì cần thăm dò chức năng thận kỹ hơn)

3.     ACID URIC:

-         Acid uric là sản phẩm chuyển hóa của chất đạm có nhân purin. Chất đạm có nhân purin được tìm thấy nhiều trong một số loại thực phẩm và đồ uống như phủ tạng động vật, cá biển, đậu Hà Lan, bia, rượu…

-         Acid uric có từ 2 nguồn gốc: nội sinh và ngoại sinh:

·        Nguồn gốc từ nội sinh: Nó là sản phẩm của một chuyển hóa tự nhiên trong cơ thể. Khi tế bào chết đi, nhân của nó bị phá hủy và chuyển hóa thành acid uric.

·        Nguồn gốc từ ngoại sinh: những loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật cũng có nhân tế bào, khi vào cơ thể qua đường ăn uống sẽ chuyển hóa thành acid uric. trong đó các loại thực phẩm nội tạng động vật, hải sản... sẽ được chuyển hóa thành acid uric rất nhiều.

-         Acid uric là một chất thừa trong cơ thể, được thải loại 80% qua đường niệu, 20% qua đường tiêu hóa và da. Bên cạnh đó, rượu bia có tác dụng kích hoạt men xanthine oxidase gây tăng sản xuất acid uric. Do đó, acid uric tăng cao trong máu có liên quan đến việc ăn nhiều đạm động vật và uống nhiều rượu bia. Đây là lý do nam giới bị tăng acid uric nhiều hơn phụ nữ

-         Bình thường các acid uric lọc qua cầu thận để đào thải ra bên ngoài qua nước tiểu tới 90% chỉ một phần nhỏ được tái hấp thu trở lại. Khi nồng độ acid uric máu tăng cao sẽ lắng đọng ở các khớp dưới dạng các tinh thể urat và gây nên bệnh Goutte.

-         Nồng độ acid uric máu bị ảnh hưởng nhiều bởi chế độ ăn. Khi ăn thức ăn giàu đạm như phủ tạng động vật, thịt, cá, trứng, nấm... thì acid uric tăng cao trong máu

B.   VÌ SAO ĐỂ ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG THẬN NGƯỜI TA DÙNG URE VÀ CREATININ MÀ KHÔNG DÙNG ACID URIC.

-         Cả 3 đều có điểm chung là được đào thải qua thận nhưng:

-         Ngoài ra thì acid uric máu thường được dùng đánh giá nguy cơ bị Goutte, cũng có thể tăng do suy giảm chức năng thận, nhưng với những điểm phân biệt kể trên em nghĩ giá trị acid uric chỉ tăng trong 1 số trường hợp bn suy giảm chức năng thận, chỉ mang tính chất gợi ý, không gặp ở đa số trường hợp.