Sỏi thận, Stone burden & options Trần Thị Mỹ Huyền YAK37

[Trần Thị Mỹ Huyền]

Bệnh nhân nữ 69 tuổi, nặng 57kg, cao 1,58m, hết tuổi lao động. Có sỏi đài dưới thận phải, kích thước trên siêu âm 30x23mm, hiện đang đặt ống JJ niệu quản phải. Đau âm ỉ vùng hố thắt lưng phải. Hãy đánh giá Stone burden và cho options.
1. Đánh giá Stone burden
1) Kích thước sỏi

• Kích thước: 30 × 23 mm (~3 cm)
  
• Đây là sỏi lớn, thuộc nhóm > 20 mm.
  

2) Vị trí

• Ở đài dưới (lower pole) — vị trí khó thoát sỏi do góc infundibulo-pelvic, cổ đài hẹp hoặc dài.
  

3) Ý nghĩa lâm sàng

• Với sỏi thận đài dưới > 20 mm, ESWL hầu như không hiệu quả.
  
• Thường được xếp vào nhóm stone burden lớn, ứng với chỉ định ưu tiên:
  • PCNL (tán sỏi qua da) — tiêu chuẩn vàng cho sỏi > 2 cm.
    
• Việc đang đặt ống JJ gợi ý:
  • Có thể từng có tắc nghẽn/ứ nước.
    
  • Mục đích dẫn lưu niệu quản, giảm đau, ổn định trước điều trị dứt điểm.
    

---

2. Các lựa chọn điều trị (Options)
A. PCNL – Percutaneous Nephrolithotomy (Tán sỏi qua da)
Ưu tiên hàng đầu cho sỏi ≥ 20 mm

• Hiệu quả cao (tỷ lệ sạch sỏi 85–95%).
  
• Phù hợp đặc biệt cho sỏi đài dưới lớn, nơi các phương pháp khác kém hiệu quả.
  
• Có thể cân nhắc:
  • Mini-PCNL (ít xâm lấn hơn)
    
  • Standard PCNL
    
• Nhược điểm: xâm lấn hơn so với URS hoặc ESWL.
  

? Trường hợp bệnh nhân 69 tuổi, 57 kg → PCNL vẫn là lựa chọn phù hợp, nếu không có chống chỉ định (rối loạn đông máu, suy tim nặng, nhiễm trùng chưa kiểm soát…).

---

B. FURS / RIRS – Nội soi tán sỏi thận ngược dòng bằng laser

• Có thể áp dụng, nhưng stone burden 30×23 mm → thường cần 2–3 lần tán mới sạch hoàn toàn.
  
• Ưu điểm:
  • Ít xâm lấn, hồi phục nhanh.
    
• Nhược:
  • Tỷ lệ sạch sỏi thấp hơn so với PCNL với sỏi lớn.
    
  • Đài dưới càng làm giảm hiệu quả.
    

→ Option thích hợp nếu bệnh nhân muốn tránh PCNL hoặc có yếu tố nguy cơ phẫu thuật.

---

C. ESWL – Tán sỏi ngoài cơ thể

• Không khuyến cáo cho sỏi > 20 mm, đặc biệt đài dưới.
  
• Tỷ lệ sạch sỏi rất thấp, thời gian điều trị kéo dài.
  

---

D. Điều trị hỗ trợ

• Duy trì ống JJ nếu còn đau nhiều hoặc nguy cơ tắc nghẽn; tháo sau khi đã xử lý sạch sỏi.
  
• Điều trị nhiễm trùng nếu có (kháng sinh phù hợp).
  
• Giảm đau, uống nhiều nước, đánh giá chức năng thận phải.
  

---